Legenda o Uniszkach Gumowskich

Bardzo dawno temu, tak dawno, że nikt tego nie pamięta, na teren dzisiejszej wsi Uniszki Gumowskie, przybył w odwiedziny Jan Lipski właściciel Gościszki. Przyjaźnił się z dziedzicem Unieszek, bo wówczas taką nazwę miał sąsiedni folwark.

Zobaczył piękne wzgórza, lasy, bliskość rzeki Mławki i postanowił się tu osiedlić. Tym bardziej, że w sąsiednim majątku żyła piękna dziewczyna o imieniu Agnieszka.  Rodzice bardzo kochali dziewczynę i nie pozwalali mu na małżeństwo z ich córką. Jan nie poddawał się. Obiecał rodzicom, że nie będą musieli się z nią rozstawać. Jednak nie wiedział, jak tego dokonać. Głowił się dzień i noc, ale żaden pomysł nie przychodził mu do głowy. Wszyscy myśleli, że jest bardzo bogaty, ale było go stać na kupienie tylko skrawka ziemi, byle być blisko Agnieszki.

Ziemia była porośnięta borem, więc Jan nakazał chłopom wziąć się ochoczo  do pracy. Wycięli drzewa,  a następnie zabrali się za usuwanie pni. Jan chciał, bowiem w tym miejscu postawić obejście, stodoły, spichlerze. Kiedy jednak chłopi zabrali się do pracy, zauważyli że giną im narzędzia. Przestraszyli się, gdyż myśleli, że jest to sprawka złych duchów. Być może to miejsce należało do nich? Postanowili zgodnie, że wstrzymają wszelkie prace.

Wkrótce okazało się jednak, że to nie duchy ukradły narzędzia, lecz chłopi z pobliskich wsi, gdyż obawiali się nowych przybyszy. Narzędzia wróciły do swych właścicieli i praca ponownie ruszyła. Na miejscu wyciętego lasu pobudowano budynki gospodarskie, zwane dawniej „gumnem”.

Pogłoska o duchach szybko rozeszła się po okolicy. Z Unieszek uciekali chłopi, nie było komu obrabiać ziemi. Jan postanowił pomóc przyjacielowi. Zamienili się majątkami. Jan Lipski osiadł w Unieszkach, a przyjacielowi oddał Gościszkę. Szczęście się uśmiechnęło do młodzieńca. Rodzice Agnieszki widząc gospodarskie umiejętności Jana, oddali rękę córki i nie musieli się z nią rozstawać. Najstarsi ludzie pamiętają ten fakt, a było to roku pańskiego 1455. Powszechny zachwyt budziło gumno, więc od dawnej nazwy gospodarstwa Uniszki zyskały drugi człon nazwy Gumowskie.

autor: D. Skrobińska